Parmak çıtlatmak zararlı mı?

Sürekli parmak çıtlatma isteği nasıl geçer? Çok fazla kalem tutan veya benzeri işlerle uğraşan kişilerin çektiği eklem ağrılarını dindirmek veya hafifletmek için kullandığı parmak çıtlatma yöntemi farklı şekillerde görülebilir. Örneğin kimisi parmaklarını tek tek çekerek veya sağa sola bükerek kimisi ise tüm parmaklarını birbirine kenetleyip ters çevirerek çıtlatır. Bizi çok rahatlattığını düşündüğümüz parmak çıtlatmak zararlı mı? Parmak çıtlatma toplumda sıkça görülen bir durumdur. Parmak çıtlatmak psikolojik rahatsızlık mı? Artık rahatsız oluyorum, davranış haline gelmesinden korkuyorum diyenler için parmak çıtlatma nasıl bırakılır? sorusunu yanıtladık. Parmak çıtlatma sesi nereden geliyor? Röntgen çekilirken parmaklarınızı çıtlattığınızda eklemlerin arasındaki hava kabarcıklarını görebileceğinizi biliyor muydunuz?

İlginizi çekebilir: Ginseng nedir? Ginseng çayı nasıl hazırlanır?

Parmak çıtlatınca ne olur?

Kimimizin eklem ağrısı nedeniyle kimimizin ise stres ile baş etme yöntemi olarak kullandığı parmak çıtlatma tik haline geldiğinde istenmeyen bazı sonuçlar doğurabiliyor. Parmak çıtlatmak hakkında uzmanların birçok makalesi var ancak sizler için aydınlatıcı bir içerik olması için tüm içerikleri bir araya topladık.

Parmak çıtlatma kaygı düzeyi yüksek kişilerde daha sık görülen bir durumdur. İlk zamanlarda daha seyrek çıtlatılan parmaklar daha sonra sıklaşır ve daha sonra ihtiyaçmış gibi hissettirir. Hatta bu eylem parmaklar ile sınırlı kalmayıp el bilekleri, omuzlar, boyun, sırt, bel, bacaklar ve hatta ayak parmaklarda dahi görülebilir. Çıtlatma eyleminden haz alan ve rahatlattığını hissetmeye başlayan kişiler parmak çıtlatma sesinden de hoşlandıklarını belirtiyor.  

Parmak çıtlatma eylemi ilerledikçe ve sıklaştıkça ağrılı bir hale gelebilir. Bu da eklemlerin yanlış hareketlerle fazla hırpalanmasından kaynaklanır. Parmak çıtlatma konusunda merak edilen birçok soru arasında ‘parmak çıtlatmak kireçlenmeye neden olur mu?’ ve ‘ parmak çıtlatmak parmak yapısını bozar mı?’ gibi sorular en başta yer alıyor.

Bir insan neden parmak çıtlatır?

Parmak çıtlatmak aslında sanıldığından daha yaygın olan bir durumdur. Gün içinde az veya sık fark etmeksizin parmak çıtlatan kişilerin oranı %30 ila 40 arasında yer alıyor. Kişiler bunu farklı nedenlerle ve şekillerde yapabiliyor. Kimileri parmaklarını tek tek çekerek, çevirerek veya üst üste bükerek çıtlatırken kimileri ise el parmaklarını iç içe kenetleyip ters çevirerek gerdirmek suretiyle tüm parmaklarını aynı anda çıtlatıyor. Eklem ağrıları nedeniyle parmak çıtlatan kişiler bunu ağrılarını rahatlatmak amacıyla yaparken yoğun baskı ve stres altındaki kişiler kaygı yükünü hafifletmek amacıyla yapıyor.

Parmak çıtlatmak psikolojik rahatsızlık mı?

Uzmanlar parmak çıtlatmanın başlangıçta bir sıkıntı göstergesi olmadığını ve hatta sıkıntıyı gidermek amacıyla yapılan bir eylem olduğunu belirtiyor. Ancak bu eylem sürekli yapılan bir hale dönüştüğünde artık davranış haline gelir ve kişiye fiziksel ihtiyaç gibi hissettirebilir. Kişilerin gergin olduklarında başvurdukları parmak çıtlatma genellikle erkeklerde görülür. İnsanların %25-54’lük kısmı parmaklarını çıtlatıyor. Kimi insanların rahatlamak için kullandığı parmak çıtlatma yöntemi ilerleyen dönemlerde eklem sorunlarına yol açabiliyor. Özetle ilk etapta masum bir rahatlama eylemi olan parmak çıtlatma sıklaştığında ihtiyaç hissi yaratarak bir süre sonra davranış haline dönüşerek tik haline gelebilir. 

Sürekli parmak çıtlatma isteği nasıl geçer?

İlk etapta yani alışkanlık haline gelmeyen parmak çıtlatma eyleminde bunu unutmak daha kolay olacaktır ancak davranış haline ve hatta ihtiyaç haline geliyorsa bir psikologdan yardım alınabilir veya birazdan bahsedeceğimiz yöntemleri deneyebilirsiniz. Parmaklarınızı çıtlattığınızda sizin için zararlı olduğunu bilseniz de bunun önüne geçmek sizin için oldukça zordur. Hatta çevrenizden zararlı olduğunu söyleyen birçok kişi gibi sesinden rahatsız olan da birçok kişi ile karşılaşabilirsiniz. Parmak çıtlatma tiki çoğu kişide karşılaşılmakla birlikte daha çok stres altında kişilerde daha sık görülür.

Prof. Dr. Gökhan Meriç ‘’Parmak eklemlerinizi (veya başka bir ekleminizi) çıtlatma alışkanlığınız varsa ve bunu durdurmak istiyorsanız, ilk adım dikkatli olmak ve bu durumun farkında olmaktır. Parmak eklemlerinizi, boynunuzu veya sırtınızı ne zaman ve muhtemelen neden çıtlattığınızı takip edin ve bunun farkında olun.”

Parmak çıtlatmayı bırakmak için ne yapmalı?

İlk dönemlerde sorun yaratmayan parmak çıtlatma daha sonra kişiyi rahatsız etmeye başlayabilir. Ağrılı olmasa dahi alışkanlık haline geldiği ve ihtiyaç hissi uyandırdığı için kişiyi huzursuz edebilir. Stres ve huzursuzluk nedeniyle çıtlatılan parmaklar için bu bir kısır döngü oluşturabilir. Uzmanlar parmak çıtlatma tiki için psikolojik destek alınmasını öneriyor.

Prof. Dr. Gökhan Meriç parmak çıtlatma tiki için ne yapılması gerektiği hakkında önemli bilgiler verdi: “Parmak eklemlerinizi (veya başka bir ekleminizi) çıtlatma alışkanlığınız varsa ve bunu durdurmak istiyorsanız, ilk adım dikkatli olmak ve bu durumun farkında olmaktır. Parmak eklemlerinizi, boynunuzu veya sırtınızı ne zaman ve muhtemelen neden çıtlattığınızı takip edin ve bunun farkında olun.”

Stresi ve kaygıyı azaltmak veya gidermek için başvurulan parmak çıtlatma eylemini bırakmak için sakinleştirici önlemler tercih edilebilir.

• Derin nefes alma egzersizleri
• Meditasyon
• Stres topu kullanımı

Parmak çıtlatmak nasıl bırakılır?

Eğer psikolojik nedenli bir parmak çıtlatma tiki varsa mutlaka psikolojik alanda destek alınmalıdır. Ancak parmak çıtlatmayı bırakma sürecine siz de destek olmak isterseniz aşağıdaki önerilere göz atmanızda fayda var. Görüştüğünüz psikolog mutlaka çözüm odaklı tavsiyeler verecek, dikkat etmeniz gereken noktalara değinecektir.

• Bu süreçte ilk adım dikkatli olmak ve bu durumun farkında olmaktır. Yani kişiler farkında olmadan bunu belli bir sebepten dolayı alışkanlık haline getirirler. Parmaklarınızı ne zaman ve muhtemelen neden çıtlattığınızı takip edip bunun farkında olmak büyük ölçüde parmak çıtlatma tikinizi durdurmanıza yardımcı olur.
• Bu süreçte en önemli şey elleriniz başka şeyler meşgul etmektir. Elinizde kalem veya bozuk para çevirmeyi deneyebilirsiniz. Hatta son dönemlerin popüler oyuncağı stres çarkını deneyebilirsiniz. Böylelikle hem parmaklarınızı çıtlatmayarak kendinize zarar vermezsiniz hem de stres atmaya yardımcı olabilecek yeni bir alışkanlık kazanmış olursunuz. Ayrıca bu tarz alışkanlıklar parmaklarınızın gücünü ve koordinasyonunu arttırmaya yardımcı olur.
• Hem zihninizi hem parmaklarınızı meşgul edecek hobi edinmek sürece büyük katkı sağlar. Resim yapmak, yazı yazmak, boyama yapmak ve puzzle yapmak gibi sizi sıkıntıya sokan olayları düşünmenizi engeller ve yeni odak noktaları oluşturmanıza yardımcı olacak faaliyetleri tercih edebilirsiniz. Bu sayede stres düzeyiniz azalır ve parmak çıtlatma isteğiniz ve fırsatınız da azalır.
• Stres topu da en az parmak çıtlatmak kadar stres attırır. Farklı formlardaki stres topları sizi parmak çıtlatma tikinizden uzaklaştırabilir. İster daha sert yapıdaki topları tercih ederek el kaslarınızı güçlendirerek stres atabilir ister daha yumuşak kıvamlı toplar alarak rahatlamayı sağlayabilirsiniz. Bu tamamen sizin zevkinize kalmış bir tercih.
• Parmak germe ve esnetme egzersizleri deneyebilirsiniz. Bu egzersizler hem kendinize hakim olma yetinizi güçlendirir hem de kısmen parmak çıtlatmanın verdiği hazzı sağlayabilir. Parmakları çıtlatma pozisyonuna getirip çıtlatmadan hafifçe esnetmek en bilinen egzersizlerden biridir.
• Parmak çıtlatma isteği geldiğinde farklı bir işle bu süreci geçiştirmeye çalışın. Örneğin çantanızda taşıyacağınız el kremi bu tikin kurtarıcısı olabilir. Parmağınızı çıtlatmak istediğinizde hemen çantanızdaki kremi çıkarıp ellerinize sürün. Böylelikle hem elleriniz meşgul olacak hem de yumuşak ve nemli ellere sahip olacaksınız. Yani kısaca bir taşla iki kuş diyebiliriz.
• Gün içinde sık vakit geçirdiğiniz arkadaşlarınızı ve ailenizi sizi uyarmalarını isteyebilirsiniz. Genellikle etrafınızdakiler parmağınızı çıtlattığınızın daha fazla farkında olurlar. Bu nedenle çevrenizdeki insanların sizi uyarmaları bu alışkanlığı unutmakta büyük fayda sağlayabilir. Unutmayan sizi ne kadar rahatlatırsa rahatlatsın, herkes parmak çıtlatma sesinden hoşlanmaz. İnsanların rahatsız olacağı düşüncesi de parmak çıtlatma hareketini engellemenize yardımcı olabilir.

Parmak çıtlatma sesi nereden geliyor?

Fransa ve ABD araştırmacıları parmak çıtlatmanın üç matematiksel denklemle açıklanabileceğini düşünüyor. Yüz yıldan fazla bir süredir tartışılan parmak çıtlatma sesi için basınç değişince ufak baloncukların eklemlerdeki sıvıda patlaması şeklinde açıklamalar bulunuyor.

Chandran Suja öğretim üyesi Dr. Abdul Barakat ile parmak eklemleri ve el kemikleri arasından çıkan sesleri açıklamak için bir dizi denklem geliştirdi.  Fransa’da École Polytechnique araştırma kurumu öğrencisi Vineeth Chandran Suja sınıfta parmaklarını çıtlatırken bunu araştırmaya karar verdi.

Chandran Suja BBC’ye parmak çıtlatma hakkındaki açıklamasında; “Birinci denklem parmaklarımızı çıtlattığımızda basınç değişimlerini açıklıyor. İkinci denklem ise basınç değişimlerine yanıt olarak baloncukların boyutlarının değişimlerini açıklanıyor. Üçüncü denklemde ise baloncukların boyut değişimlerinin ses çıkaranlarla eşleştirilmesi yapılıyor” dedi. (Detaylara buradan ulaşabilirsiniz.)

Özetle; parmaklarımızı çıtlattığımızda eklemlerimizi birbirinden ayırıyoruz ve bunu yaptığımızda basınç oluşturarak eklem sıvısında baloncuklar oluşturuyoruz. Çıtlatma esnasında değişen basınçla baloncukların boyutu hızla değişiyor ve bu değişim çıtlatma sesini oluşturuyor. Parmak çıtlatmak için hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın, çıtlatma sesi aynı şekilde çıkar. Çıtlatılan eklemler 15 dakika kadar bir süre boyunca yeniden çıtlatılamaz. Çünkü eklemler normal haline dönerek sıvı içindeki gazın daha fazla çözülmesine neden olur. Bu sayede yeni baloncuklar oluşur ve yeniden çıtlatma sesi duyulabilir hale gelebilir.

Parmak çıtlatmak zararlı mı?

Bazı kaynaklar parmak çıtlatmanın ciddi bir probleme yol açmayacağını belirtse de elbette bazı olumsuz sonuçlara yol açabiliyor. Erkeklerde kadınlardan daha çok rastlanan parmak çıtlatma eylemi tik haline gelip sıklaştığında ve uzun yıllarca bu eylem devam ettiğinde oluşabilecek bazı sorunlardan bahsetmekte fayda var.

Parmak çıtlatmanın zararları nelerdir?

Eklemlerimizin rahat hareket etmesine yardımcı olan eklem sıvısı bazı bileşenler içerir. Oksijen, nitrojen ve karbondioksit gibi gazlar içeren eklem sıvısı parmak çıtlatma esnasında basınçla birlikte küçük gaz kabarcıkları oluşturur. Prof. Dr. Gökhan Meriç tik haline gelen parmak çıtlatma alışkanlığı bağlarda gevşemeye ve takiben elin tutma gücünde azalmaya neden olabileceğini söylüyor.

Uzmanlar uzun yıllar parmaklarını çıtlatan kişilerde eklem şişlikleri görüldüğünü açıklıyor. Parmaklarda zayıflama meydana getiren parmak çıtlatma davranışı eklem kapsüllerinde yumuşak doku hasarlarına yol açabiliyor.

Yapılan bazı araştırmalar göre parmak çıtlatan kişilerde kavrama yeteneği parmak çıtlatmayan kişilerden daha düşük olduğu açıklanmıştır.

Parmak çıtlatmak kireçlenmeye neden olur mu?

Parmak çıtlatmanın kireçlenme yapacağına dair yaygın bir kanı bulunuyor. Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Gökhan Meriç genel düşünülenin aksine 2011 yılında yapılan bilimsel bir çalışmada parmak çıtlatmanın eklemlerde kireçlenme yani osteoartirit görülmediğini söyledi. Ancak ‘çıtlatma ile beraber ağrı oluyorsa ve çarpma vurma gibi bir yaralanma sonrası geliştiyse mutlaka bir uzmana başvurmak gerekiyor.’ Uyarısı yaptı.

Parmak çıtlatmak titremeye yol açar mı?

Parmak çıtlatma hakkında en çok merak edilenlerden biri ise ellerde titreme yapıp yapmadığıdır. Uzmanlar parmak çıtlatmanın ellerde titremeye yol açmadığını ve ellerde titreme problemi yaşanıyorsa bunun altında nörolojik bir neden olabileceğini söylüyor.

Parmak çıtlatmak parmak yapısını bozar mı?

İnternette gördüğümüz yamuk ve şekli bozulmuş parmak görüntüleri özellikle parmak çıtlatanlar için korkulu bir görüntüdür. Bu nedenle insanlar parmak çıtlatmanın parmaklarda şekil bozukluğuna neden olup olmayacağı hakkında merak içerisinde kalıyor. Uzmanlar sadece parmaklarınızı çıtlatarak eklem şeklinin bozulmadığını, eğer şekil bozuklukları mevcutsa bunun romatizmalı hastalıkların nedenlerinden biri olduğunu belirtiyor.